Reumatyzm – objawy i leczenie

Z chorobami reumatycznymi wiąże się wiele mitów. Niniejszy artykuł pomoże w ich obaleniu i przedstawieniu faktów, tak ważnych, do zrozumienia reumatycznych schorzeń. Przede wszystkim, reumatyzm nie jest chorobą zarezerwowaną dla osób starszych, chorować mogą również dzieci, młodzież i wszyscy niezależnie od wieku. Z tego powodu tak ważne jest poznanie objawów tego schorzenia, szybkie postawienie diagnozy i rozpoczęcie leczenia, które skupia się na przyjmowaniu leków, stosowaniu diety na stawy i rehabilitacji. Dowiedz się czym jest reumatyzm i jakie choroby należą do grupy schorzeń reumatycznych, poznaj wszystkie przyczyny i objawy choroby oraz dokładne metody leczenia.

1. Reumatyzm – co to?
2. Jakie są rodzaje chorób reumatycznych?
3. Reumatyzm – przyczyny
4. Czynniki ryzyka reumatyzmu
5. Jakie są objawy reumatyzmu?
6. Reumatyzm nóg i dłoni
7. Diagnostyka reumatyzmu
8. Reumatyzm – leczenie

Reumatyzm – co to?

Reumatyzm jest potocznym określeniem na grupę chorób zapalnych, które obejmują stawy, kości i mięśnie. Na tę grupę składa się około 200 schorzeń, wiążących się z różnymi dolegliwościami, często innymi objawami, a przede wszystkim odrębnymi obszarami, których dotyka choroba. Reumatyzm zaliczany jest do chorób autoimmunologicznych. Oznacza to, że układ immunologicznych nie rozpoznaje własnych komórek, uznaje je za obce i próbuje je zwalczać. W przypadku reumatyzmu, atakowany jest cały układ w organizmie. Jedna z najpowszechniejszych chorób z grona reumatyzmu, reumatoidalne zapalenie stawów (RZS), jest schorzeniem, w którym atakowane są stawy, ale często również inne narządy. 

Jakie są rodzaje chorób reumatycznych?

Organizacja pozarządowa American College of Rheumatology (ACR), która od 1934 roku zajmuje się rozwojem specjalności reumatologii, stworzyła klasyfikację chorób reumatologicznych, wyróżniając 10 głównych grup:

• układowe choroby tkanki łącznej np. reumatoidalne zapalenie stawów (RZS), młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów, twardzina, 
• spondyloartropatie np. reaktywne zapalenie stawów (Zespół Reitera), zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, łuszczycowe zapalenie stawów (ŁZS), 
• choroba zwyrodnieniowa stawów np. łokieć tenisisty, rizartroza, 
• choroby kości i chrząstek np. osteoporoza, osteomalacja, zapalenie kości, osteoartropatia przerostowa, martwica niedokrwienna kości, dysplazja kości i stawów, 
• zapalenia stawów, 
• choroby gruczołów dokrewnych i przyczyn metabolicznych, którym towarzyszą choroby stawów np. cukrzyca, dna moczanowa, elastopatia, amyloidoza (skrobiawica),  
• nowotwory, 
• zaburzenia nerwowo-naczyniowe np. zespół cieśni nadgarstka, neuropatyczne choroby stawów, stawy Charcota, 
• reumatyzm pozastawowy np. torbiele, zapalenia ścięgien, fibromialgia, zapalenia powięzi, 
• choroby z objawami ze strony stawów np. sarkoidoza, zaburzenia wewnętrzne stawów, choroby trzustki, hemofilia. 

Reumatyzm – przyczyny

Przyczyn reumatyzmu nie da się jednoznacznie określić. Często powołuje się na jedno wyjaśnienie, które łączy reumatyzm z atakiem układu odpornościowego na błonę maziową, czyli wewnętrzną warstwę torebki stawowej, która wydziela maź stawową i ułatwia ruch w stawie. Przez takie osłabienie powstaje stan zapalny, który powoduje wyniszczanie chrząstki i kości w stawie i prowadzi do deformacji. Jest to jedna z hipotez, która nie została potwierdzona, ponieważ tego rodzaju schorzenia reumatologiczne mogą być także wynikiem zarówno czynników genetycznych, zewnętrznych, jak i środowiskowych. Do tych czynników należą:

• niedobór witaminy D, która odpowiada za zdrowe kości i zęby i działa korzystnie na układ odpornościowy,
• niedobór wapnia, czyli podstawowego materiału budulcowego kości i zębów,
• zbyt mała aktywność fizyczna
• zbyt duża aktywność fizyczna, która przeciąża stawy,
• dieta bogata w sól,
• palenie papierosów,
• niewyleczone choroby z wieku dziecięcego np. angina,
• choroby o podłożu wirusowym i bakteryjnym,
• zaburzenia endokrynologiczne,
• długotrwałe przebywanie na chłodnym powietrzu tzw. reumatyzm od zimna,
• pogoda

Czynniki ryzyka reumatyzmu

• wiek – osoby w wieku średnim są bardziej podatne na reumatyzm, ale należy pamiętać że takie schorzenie mogą występować również u dzieci,
• płeć – kobiety są bardziej narażone na reumatyzm, niż mężczyźni,
• otyłość – osoby otyłe są bardziej narażone na wystąpienie schorzeń z grupy chorób reumatycznych,
• historia rodzinna – osoby, u których bliscy chorowali na reumatyzm są bardziej narażeni na wystąpienie tej choroby,
• środowisko – przebywanie w przestrzenii bogatej w azbest i krzemionkę, może zwiększać prawdopodobieństwo wystąpienia reumatyzmu.

Jakie są objawy reumatyzmu?

Reumatyzm może się objawiać różnymi dolegliwościami, dlatego jeśli istnieje podejrzenie choroby, należy jak najszybciej udać się do lekarza i wykonać wskazane badania, w celu szybkiego postawienia diagnozy i rozpoczęcia leczenia. Choroby reumatyczne wiążą się z ogólnym bólem stawów, które z czasem tracą swoją naturalną elastyczność i w rezultacie zmniejszają ich ruchomość. W niektórych przypadkach pojawia się również zaczerwienienie obszaru stawów i odczuwa się tam również wzrost temperatury. Dolegliwości mają charakter nawracający, a czas ich występowania może być różny.

Do najpowszechniejszych objawów reumatyzmu zalicza się: 

• nawracający ból stawów,
• sztywność stawów,
• zmniejszenie ruchomości stawów,
• zaczerwienienie w okolicy stawu,
• ciepłota w okolicy stawu,
• powstanie stanu zapalnego z obrzękiem w okolicy stawu i wysięk płynu do wnętrza stawu,
• bóle mięśni,
• gorączka,
• zmęczenie,
• brak łaknienia,
• problemy ze snem.

Reumatyzm nóg i rąk

Nagłe lub stopniowo narastające bóle kończyn, rąk i nóg są szybko zauważalnymi dolegliwościami, które mogą informować nas o poważnym stanie zapalnym w naszym organizmie. Bóle reumatyczne nóg często mogą być rezultatem siedzącego trybu życia, braku aktywności fizycznej, lub przeciążenia organizmu i stawów treningami, a nawet noszenia butów na wysokim obcasie. Bóle reumatyczne rąk zazwyczaj obejmują palce i nadgarstek i mogą je charakteryzować trudności w poruszaniu ręką, powstanie obrzęku, a w przypadku nieleczenia nawet deformacja dłoni, która utrudniać będzie wykonywanie codziennych czynności. Co ciekawe, pogoda może mieć duży wpływ na reumatyzm nóg i rąk. Odkryto, że niskie ciśnienie wpływa negatywnie na osoby ze schorzeniami stawów. Niskie ciśnienie powoduje większą aktywność komórek nerwowych i wiąże się również z powiększeniem obrzęku, stanów zapalnych i większym bólem stawów.

Diagnostyka reumatyzmu

Jeśli wymienione objawy często się pojawiają i nasycają, najlepiej udać się na wizytę do lekarza reumatologa. Będzie mógł on ocenić występujące dolegliwości i zlecić zestaw badań w celu wykluczenia lub potwierdzenia reumatyzmu. Najczęściej trzeba będzie wykonać badania laboratoryjne, w tym badania moczu i krwi, badania z zakresu immunologii, a także badania obrazowe: RTG, tomografia komputerowa i rezonans magnetyczny. 

O wystąpieniu reumatyzmu świadczyć może:

• wysoki poziom Odczynu Biernackiego (OB), który może oznaczać obecność stanu zapalnego w organizmie człowieka,
• wysokie stężenie białka ostrej fazy (CRP), które również stanowi wyznacznik obecności stanu zapalnego u pacjenta,
• niski poziom leukocytów, czyli białych krwinek,
• niedokrwistość, czyli zmniejszony poziom czerwonych krwinek,
• zmiany w stawach, widoczne po badaniach obrazowych.

Wszystkie wyniki badań należy skonsultować z reumatologiem, który oceni otrzymane wyniki, będzie mógł postawić diagnozę i zaproponować metodę leczenia.

Reumatyzm – leczenie

Leczenie chorób reumatologicznych ma charakter leczenia objawowego, którego celem jest powstrzymanie bolesnych dolegliwości. Choroby nie da się całkowicie wyleczyć, ale można zastosować środki, które złagodzą ból, poprawią funkcjonowanie całego organizmu i spowolnią rozprzestrzenianie się choroby reumatycznej.  

Leczenie łączy najczęściej trzy elementy: farmakoterapię, odpowiednią dietę i rehabilitacja. Terapia farmakologiczna skupia się na wykorzystaniu leków przeciwbólowych, niesteroidowych leków przeciwzapalnych oraz glikokortykosteroidów, czyli leków uzupełniających niedobór hormonów, mających również działanie przeciwzapalne. Dieta przy reumatyzmie stawia na potrawy kuchni śródziemnomorskiej. Zaleca się spożywanie warzyw, owoców, ryb, a także oliwy. Cechą takiej diety jest również ograniczenie słodyczy, tłustych potraw, szczególnie tłustych mięs, masła, smalca, a także kwasów omega-6, które działają prozapalnie i znajdziemy je m.in. w tofu, orzechach włoskich, migdałach, a także oleju słonecznikowym, rzepakowym, konopnym, sojowym, kukurydzianym. Zaleca się również wyeliminowanie z diety alkoholu, a także kawy i herbaty, które mogą ograniczyć wchłanianie wapnia, czyli bardzo ważnego budulca kości. Rehabilitacja przy chorobach reumatycznych jest bardzo ważna aby uśmierzyć ból i przywrócić stawom sprawność. Z tego powodu stosuje się komplet zabiegów, na który składa się: 

• fizjoterapia:
  • zwiększona aktywność fizyczna,
  • masaże,

• fizykoterapia:
  • termoterapia, czyli leczenie ciepłem i zimnem,
  • elektroterapia, czyli leczenie prądem,
  • ultrasonoterapia, czyli leczenie przy użyciu ultradźwięków,
  • magnetoterapia, czyli sposób leczenia, wykorzystujący pole magnetyczne,
  • diatermia, wykorzystująca pola elektromagnetycznego,
  • laseroterapia, czyli zabiegi stosujące lasery medyczne,
  • balneoterapia, która do leczenia używa takich surowców naturalnych jak woda, gazy i peloidy.