Nietolerancja laktozy należy do jednej z najpowszechniejszych nietolerancji pokarmowych, dlatego w mniejszym lub większym stopniu dotyka dużą część populacji – zarówno osoby dorosłe, jak i małe dzieci. Związane z nią objawy to przede wszystkim ból brzucha, biegunka i gazy. Po przeczytaniu tego artykułu dowiesz się, jakie przyczyny powodują nietolerancję laktozy oraz jak ją rozpoznać i leczyć.
- Nietolerancja laktozy – co to?
- Gdzie znajduje się laktoza?
- Jakie są przyczyny nietolerancji laktozy?
- Nietolerancja laktozy – objawy
- Diagnostyka nietolerancji laktozy
- Jak leczyć nietolerancję laktozy?
- Nietolerancja laktozy, a uczulenie na mleko – czym się różnią
Nietolerancja laktozy – co to?
Laktoza, czyli inaczej cukier mleczny to związek chemiczny składający się z glukozy i galaktozy, który naturalnie występuje w mleku ssaków. Czym w takim razie jest nietolerancja laktozy? Jest to nietolerancja pokarmowa spowodowana niedoborem laktazy – enzymu niezbędnego do prawidłowego trawienia laktozy, który rozkłada ją na cukry proste. Organizm osoby zmagającej się z nietolerancją laktozy nie potrafi w pełni rozkładać i wchłaniać tego związku chemicznego.
Gdzie znajduje się laktoza?
Laktozę możemy znaleźć w wielu codziennie stosowanych produktach. Zawierają ją przede wszystkim mleko i produkty mleczne, takie jak: sery, jogurty, śmietany, maślanki, kefiry, lody i wiele innych. Laktoza będzie również obecna w wielu wyrobach cukierniczych i piekarniczych, sosach, daniach gotowych, a nawet wędlinie. Cukier mleczny jest powszechnie stosowany, dlatego osoby cierpiące na nietolerancję laktozy powinny dokładnie czytać skład spożywanych produktów i się go wystrzegać.
Jakie są przyczyny nietolerancji laktozy?
Wśród przyczyn nietolerancji laktozy wymienia się kilka możliwości. Pierwszą z nich jest hipolaktazja, czyli pierwotny niedobór laktazy dziedziczony recesywnie. U osób z tym typem niedoboru laktazy, jej aktywność i ilość ciągle się zmniejsza, a objawy pojawiają się dopiero w wieku dorosłym.
Inną przyczyną niedoboru laktazy może być alaktazja, czyli bardzo rzadki, wrodzony defekt metaboliczny uniemożliwiający wytwarzanie laktazy. W tym przypadku symptomy można zauważyć już od najmłodszych lat, nawet po pierwszym karmieniu dziecka.
Najbardziej powszechnym rodzajem nietolerancji laktozy jest nietolerancja wtórna, która powstaje w wyniku uszkodzenia nabłonka i kosmków jelitowych, co prowadzi do zablokowania produkcji laktazy. Ale jak do tego dochodzi? Defekt wspomnianych części jelita może powstać po takich chorobach jak:
- choroba Leśniowskiego-Crohna, czyli przewlekła choroba obejmująca ściany przewodu pokarmowego;
- zapalenie jelita;
- infekcja żołądkowo-jelitowa;
- pasożytnicze zakażenie przewodu pokarmowego;
- celiakia;
- inne alergie pokarmowe.
Do uszkodzenia nabłonka i kosmków jelitowych może również doprowadzić spożywanie niektórych leków, szczególnie antybiotyków, nadmierne picie alkoholu oraz nieodpowiednia, długotrwale bezmleczna dieta.
Nietolerancja laktozy – objawy
Objawy nietolerancji laktozy są bardzo niecharakterystyczne i mogą wskazywać również na inne choroby przewodu pokarmowego. Wśród symptomów wyróżnia się:
- ból i skurcze brzucha;
- wzdęcia;
- gazy;
- biegunki;
- nudności;
- kolki;
- słyszalne ruchy jelit.
Ważne jest dostrzeżenie, czy te objawy pojawiają się po zjedzeniu produktów zawierających laktozę, a czy wyeliminowanie ich z diety poprawia samopoczucie i hamuje występowanie wszelkich symptomów. Powyższe objawy będą występowały przy wszystkich rodzajach nietolerancji laktozy, a także zarówno u dzieci, jak i dorosłych, dlatego należy obserwować noworodka i w razie potrzeby skonsultować się z lekarzem.
Diagnostyka nietolerancji laktozy
Podstawą diagnostyki nietolerancji laktozy jest wizyta u lekarza pierwszego kontaktu, który po wywiadzie lekarskim będzie mógł zlecić kolejne badania. Aby rozpoznać alergię na laktozę, wykonuje się:
- wodorowy test oddechowy – to podstawowe badanie przy rozpoznaniu nietolerancji laktozy. Pacjent przychodzi na badanie na czczo i początkowo lekarz dokonuje pomiaru stężenia wodoru w wydychanym powietrzu. Później pacjentowi podawany jest roztwór laktozy i w odstępach czasowych pobierane są kolejne próbki stężenia wodoru z wydychanego powietrza. Podwyższony poziom wodoru może oznaczać nietolerancję laktozy.
- test tolerancji laktozy – to kolejne badanie krwi, podczas którego, lekarz na początku pobiera krew i bada stężenie glukozy, po czym podaje pacjentowi doustnie laktozę i ponownie pobiera krew, aby sprawdzić, w jakim stopniu zmieniło się stężenie glukozy;
- badanie moczu – to analiza moczu pod kątem poziomu galaktozy, po wcześniejszym
podaniu pacjentowi laktozy z etanolem; - badanie pH stolca – czyli analiza stolca, pod względem kwasowości i zasadowości. Jeśli stolec ma kwaśny odczyn pH, może to oznaczać nietolerancję laktozy;
- próba eliminacyjna – to najpowszechniejsze badanie wykonywane przez pacjenta, który przez okres 2 tygodni eliminuje laktozę ze swojej diety i obserwuje wszelkie zmiany i to, czy objawy pojawiają się po ponownym spożyciu laktozy;
- testy genetyczne – pomogą potwierdzić lub wykluczyć wystąpienie mutacji w genie;
- endoskopia – to inwazyjna metoda zbadania nietolerancji laktozy polegająca na pobraniu wycinka jelita i zbadaniu zawartości laktazy.
Jak leczyć nietolerancję laktozy?
Obecnie nie istnieje metoda wyleczenia nietolerancji laktozy, a jedyną skuteczną metodąniwelowania jej objawów jest eliminacja laktozy z diety. W zależności od nasilenia i rodzaju objawów laktozę można wyeliminować całkowicie lub zachować w swoim jadłospisie jej śladowe ilości. Niektóre osoby zmagające się z nietolerancją laktozy stosują tabletki z laktazą pomagające przy trawieniu mleka i produktów mlecznych. Pacjenci mogą się również zwrócić z poradą do dietetyka, który pomoże ułożyć stosowny jadłospis, w taki sposób, aby wszystkie składniki odżywcze były dobrze zachowane, a cała dieta była zdrowa i różnorodna. W przypadku niemowląt zaleca się całkowite unikanie laktozy i stosowanie mieszanek mlecznych niezawierających tego związku chemicznego.
Nietolerancja laktozy, a uczulenie na mleko – czym się różnią
Nietolerancja laktozy i alergia na mleko to dwie odmienne choroby. Nietolerancja laktozy wiąże się z brakiem lub zmniejszoną zdolnością trawienia laktozy, a jej objawy manifestują się głównie w problemach z przewodem pokarmowym, np. bólem brzucha czy biegunką.
Uczulenie na mleko jest reakcją organizmu na białka mleka, a jej symptomy są typowe dla alergii – występuje czerwona wysypka i podrażnienie skóry.
